KARAYOLU TAŞIMA YÖNETMELİĞİ (KTY)
Yolcu ve Eşya Taşımacılığı ile ilgili her konu bu yönetmelikle düzenlenir.
Aşağıdaki taşımalar Karayolu taşıma yönetmeliği kapsamı DIŞINDADIR:
1. Özel otomobille yapılan taşımalar
2. Üç tekerlekli taşıtlarla yapılan taşımalar
3. Traktörle yapılan taşımalar
4. Resmi taşıtlarla yapılan TİCARİ OLMAYAN taşımalar
5. TSK’ ya ait araçlarla yapılan taşımalar
6. Kişi adına kayıtlı kamyonetle yapılan hem taşımanın hem de taşınan eşyanın ticari olmadığı taşımalar
7. İş makineleri, cenaze aracı, ambulans ve naklen yayın aracı ile kullanım amaçlarına uygun yapılan taşımalar bu yönetmeliğin kapsamı dışındadır.
YETKİ BELGESİ
1. Bu Yönetmeliğin kapsamında faaliyette bulunacak, ticari taşıma yapacak kişilere çalışma izni veren ve Ulaştırma Bakanlığınca düzenlenen belgedir.
2. Yetki belgesi 5 yılda bir yenilenir. Yenilemelerde ücretin %15’i ödenir.
3. Yetki belgesi sahibine Ulaştırma bakanlığı tarafından 150 uyarı verildiğinde firmanın faaliyeti geçici olarak durdurulur.
4. Belge sahibinin ölümü halinde kanuni mirasçılarına devredilir.
5. Araçlar özmal veya sözleşmeli olarak sadece bir yetki belgesine bağlı taşıt belgesine kaydedilir.
6. Yetki belgesi sahipleri, yetki belgesinin verilmesinden itibaren faaliyete başlamaları gerekir.
TAŞIT BELGESİ: Yetki belgesi sahibinin kullanacağı taşıtların niteliğini ve sayısını gösteren, yetki belgesinin eki olarak düzenlenen belgedir.
TAŞIT KARTI: Bir taşıtın sadece bir taşıt belgesine kayıtlı olduğunu gösteren belgedir. Bu kartın aslının taşıtta bulunması zorunludur.
DÜZENLİ SEFER (Tarifeli Yolcu Taşıma): Belirli bir zaman ve ücret tarifesine göre belirlenen güzergahta, belirlenen şehirler arasında yapılan taşımalardır. (Biletli Yolculuklar)
TAŞIMA HATTI: Düzenli yolcu taşımacılığında taşımanın başladığı kalkış noktası ile bittiği varış noktası arasındaki yerleşim yerleridir.
TAŞIMA GÜZERGAHI: Taşımanın başladığı kalkış noktasından bittiği varış noktasına kadar ara duraklarda dahil takip edilen YOLDUR.
Taşımacılar belirlenen TAŞIMA HATTI veya TAŞIMA GÜZERGAHINA uymak zorundadırlar.
ARA DURAK: Tarifeli yolcu taşımalarında kalkış noktası ile varış noktası arasında bulunan yolcuların ihtiyaçlarının karşılandığı ve yolcu indirilip bindirilen yerlerdir.
ÜCRET TARİFESİ: Düzenli taşımalarda belirlenen bilet fiyatlarıdır. Bu tarifeye uyulması zorunludur. Ücret tarifesi en az 4 aylık en fazla 1 yıllık belirlenir.
TARİFESİZ YOLCU TAŞIMA: Önceden bir taşıma hattı ve taşıma güzergahı ile bir zaman ve ücret tarifesi belirlenmeden yapılan düzensiz yolcu taşımaları.(Turistik Gezi vs.) Tarifesiz yolcu taşımaları taşıma sözleşmesi olmadan yapılamaz.
TAŞIMA SÖZLEŞMESİ: Tarifesiz yolcu taşımalarında taşıyıcı ile yolcu gurubu arasında yapılan sözleşmedir.
TAŞIMA SENEDİ: Eşya ve kargo taşımalarında gönderen ile taşıyan arasında yapılan, taşımayla ilgili bilgilerin bulunduğu taşıma faturası, taşıma irsaliyesi veya irsaliyeli taşıma faturasıdır. Eşya ve kargo taşımaları taşıma senetsiz yapılamaz.
SEYEHAT ACENTASI: Kar amacı ile turistlere turizmle ilgili bilgiler vermeye, paket turları ve turları oluşturmaya turizm amaçlı konaklama, ulaştırma, gezi, eğlence gibi hizmetleri ayarlayan ticari kuruluştur.
SEYAHAT ACENTALARI GRUPLARI:
1. A Grubu Seyahat Acentesi: Tüm seyahat acentalığı hizmetlerini yapar.
2. B Grubu Seyahat Acentesi: Kara, deniz ve hava ulaştırma araçlarına bilet satışı hizmetlerini ve A grubu seyahat acentalarının düzenledikleri turların biletlerinin satışını yapar.
3. C Grubu Seyahat Acentesi: Yalnız Türk vatandaşı için yurtiçi turları tanıtır, üretir, pazarlar veya satar.
***ARIZİ SEFER: Bir araçla bütün güzergah boyunca aynı yolcu gurubunun taşınması ve kalkış noktasına geri getirilmesi şeklindeki seferler (Örnek: turistik geziler, okul gezileri) ile gidişi dolu dönüşü boş ve ya gidişi boş dönüşü dolu seferlerdir.
***MEKİK SEFER: İşçi ve okul servisleri gibi aynı kalkış yerinden aynı varış yerine önceden belirlenmiş grupların birden fazla gidiş ve dönüş seferidir. (Örnek: işçilerin her sabah aynı araçla işe gidip akşam geri gelmeleri gibi.)
İSTİAP HADDİ VEYA TAŞIMA KAPASİTESİ: Bir aracın güvenle taşıyabileceği en çok yük ağırlığı veya yolcu sayısıdır.
AMBAR: Eşyanın kapalı alanda muhafaza edilmesine uygun yerdir.
ANTREPO: Gümrüklerde henüz vergisi ödenmemiş eşyaların korunduğu depo.
NAKLİYAT AMBARI: Eşyanın yükleme, boşaltma, aktarma yapıldığı yerler.
SEVK İRSALİYESİ: Yurt içi taşımalarda, gönderen tarafından gönderilen eşya için düzenlenen; eşyanın içeriğini, ağırlığını, ambalaj şeklini ve gerçek değerini belirleyen, eşyayı gönderenin beyanına dayanan belgedir.
CMR SÖZLEŞMESİ: Uluslararası nitelikteki CMR anlaşmasının hükümlerini kabul eden ülkelerce kullanılan bir karayolu taşıma belgesidir.
SEVK MEKTUBU: Uluslararası eşya taşımalarında düzenlenir. Mallar, gönderen ve gönderilen hakkında ayrıntılı bilgi içerir. Alıcı mallar kendisine ulaştığında bu belgeyi imzalar ve böylece işlemin yapıldığı kanıtlanmış olur. Sevk mektubu 3 nüsha halinde düzenlenerek, gönderici ve taşımacı tarafından imzalanır. Birinci suret göndericiye verilir, ikincisi yükle beraber gönderilir, üçüncüsü ise taşımacı tarafından saklanır.
İKİLİ TAŞIMA: Aralarında anlaşma bulunan iki ülke taşıtlarının yapmış olduğu yolcu veya eşya taşımalarıdır.
TAŞIMA İRSALİYESİ: Ücret karşılığında eşya taşıyanlar tarafından düzenlenen evraktır. Hangi yol ile taşınırsa taşınsın, malın bir yerden başka bir yere nakli için Taşıma irsaliyesi düzenlenmesi gerekir. Kendine ait araç ile kendi malını taşıyanların Taşıma irsaliyesi düzenlemesi gerekmez.
ÜÇÜNCÜ ÜLKE TAŞIMASI: Yolcu ve eşyanın bindirme indirme yükleme ve boşaltma noktalarının taşıtın kayıtlı olduğu ülkenin dışındaki ülkeler arasında yapılan taşımalardır
ÖRNEK: Türkiye’ye kayıtlı aracın Yunanistan’dan aldığı yükü Almanya’ya bırakması gibi
YETKİ BELGESİ ALMA ZORUNLULUĞU: 4925 sayılı Karayolları yönetmeliği kapsamında taşımacılık, acentelik, taşıma işleri komisyonculuğu, taşıma işleri organizatörlüğü, nakliyat ambarı işletmeciliği, kargo işletmeciliği ,lojistik işletmeciliği, dağıtım işletmeciliği, terminal işletmeciliği gibi faaliyetlere uygun olan yetki belgesinin ulaştırma bakanlığından alınması zorunludur.
ÖRNEK: Ticari olarak il içi ve 100 km kadar olan şehirler arası tarifeli veya tarifesiz yolcu taşımacılığı yapacak olan kişilerin D4 BELGESİ almaları gerekir. Örneğin Tokat Turhal arasında çalışan minibüsler.
Ticari amaçla yük taşımacılığı yapacak olanların K1 BELGESİ almaları zorunludur. Örneğin kamyoncular.
Örneğin il içinde nakliyat ambarı işletmeciliği yapacak olanlar N1,
büyükşehir belediyesi sınırları içerisinde yolcu terminali işletmeciliği yapacaklar T1, örneğin yolcu taşıyan bir otobüs işletmesinin Ankara da açacağı yazıhaneleri,
MNG kargo gibi il içinde dağıtım işletmeciliği yapacakların M1 yetki belgesi almaları gerektiği gibi.
MESLEKİ YETERLİLİK BELGELERİ
Ticari amaçla yük ve yolcu taşımacılığı yapacak sürücüler; ehliyet aldıktan sonra ayrıca mesleki yeterlilik belgesi ve psiko-teknik belgesi alması gerekmektedir.
Mesleki Yeterlilik Belgeleri:
SRC 1: Uluslararası ve yurtiçi yolcu taşımacılığı
SRC 2: Yurtiçi yolcu taşımacılığı
SRC 3: Uluslararası ve yurtiçi eşya – kargo taşımacılığı
SRC 4: Yurtiçi eşya – kargo taşımacılığı
SRC 5: Tehlikeli madde taşımacılığı
YETKİ BELGESİ SAHİPLERİNİN SORUMLULUKLARI
1. Çalıştırdıkları şoförlerin 6 ayda bir ceza puanlarını Emniyet Genel Müdürlüğünden öğrenirler ve ceza puanı 50 ve üzerinde olanları eğitime tabi tutarlar.
2. Şoförlerinin MEB e bağlı özel mesleki yeterlilik kurslarından yılda en az 7 saat süre ile %70’i pratik ve %30’u teorik bölümden oluşan GÜVENLİ SÜRÜŞ EĞİTİMİNİ almalarını sağlamakla yükümlüdürler.
3. Çalışanlarının ücret ve çalışma şartlarını, çalışma ve dinlenme sürelerini uygun davranmalarını sağlamalıdırlar.
4. Araçlarının gabarilerine dikkat etmek, yol ve araç güvenliğine çevrenin korunmasına ilişkin kurallara uygun faaliyette bulunmakla yükümlüdürler.
5. Takografı çalışmayan, evrak eksiği olan araçlarını trafiğe çıkarmamakla yükümlüdürler.
6. Yolcu taşımacılığı yapanlar araçlarında her 10 koltuk için 1 adet boyun korsesi bulundurmalıdırlar.
7. Takograf kayıtlarını 5 yıl süre ile saklamak zorundadırlar.
ŞOFÖRLERDE ARANAN NİTELİKLER
1. Ehliyetleri olması
2. Mesleki Yeterlilik (SRC) Belgesine sahip olmaları
3. Psikoteknik Belgesine sahip olmaları
4. 66 yaşından gün almamış olmaları
5. Büyük otobüs kullananların 24 yaşından gün almış olmaları
6. Tehlikeli madde taşıyanların gerekli eğitimi aldıklarını gösteren belgeye sahip olmaları (SRC5)
YOLCU BİLETİ
1. Tarifeli yolcu taşımalarında her yolcu için yolcu bileti düzenlenmesi zorunludur.
2. Biletlerde firmanın adı, adresi, vergi numarası yazılıdır.
3. Biletin seri numarası, düzenleme tarihi, aracın kalkış ve varış yeri, hareket tarihi ve saati yazılır.
4. Bilette yolcunun adı, TC kimlik numarası, iletişim bilgisi, koltuk numarası, taşıma ücreti ve yolcunun engelli olup olmadığı bilgilerinin yer alması zorunludur.
5. Firmalar her seferde en fazla bir yolcu ile bu seyahatte görevli olmayan iki personeli bilet keserek ücretsiz taşıyabilirler.
6. Hareket saatinden 24 saat öncesine kadar iptal edilen biletin ücreti bilet sahibine ödenir.
7. Hareket saatinden 12 saat öncesine kadar yapılan müracaatlarda ise firma 6 ay geçerli açık bilet düzenlemek zorundadır.
8. Yolcunun 30 kg kadar olan bagajı ücretsiz taşınır.
